Borsa Temel Analizde Konsolide Mali Tablolar Satın Alma Yöntemi

Temel Analizde Konsolide Mali Tablolar Satın Alma Yöntemi

Satın Alma Yöntemi

Konsolide Bilançonun Düzenlenmesi

1.A. %100 Sahiplik Durumu

Ana şirketin bir veya daha fazla şirketin sermayesinin tamamına sahip olduğu durumlarda %100 ortaklık söz konusudur.

Konsolide bilanço düzenlenmesi sırasında konsolidasyon şerefiyesi denilen bir fark ortaya çıkmaktadır. Bu farkın hesaplanışı şu şekildedir:

Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı - Satın Alınan Şirketin Öz sermayesi

(Satın Alınan Şirketin Öz sermayesi = Hisse Senetlerinin Muhasebe Değeri)

Satın alma sırasında ana şirketin, yavru şirketin defter değerine (muhasebe değeri) eşit bir tutar ödemesi halinde konsolidasyon şerefiyesi doğmayacaktır. Ana şirketin, yavru şirketin defter değerinden daha düşük bir bedel ödemesi halinde ise ortaya negatif konsolidasyon şerefiyesi çıkmaktadır.

%100 sahiplik durumunda konsolide bilanço düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.

Örnek: A şirketi B şirketinin tüm hisselerini 500.000 TRL’ ye satın almıştır. İki şirketin satın almadan önceki ve sonraki bilançoları aşağıdaki şekildedir.

Satın alma işleminden önceki bilançolar:




Satın alma işleminden sonraki bilançolar:





Bu verilerle konsolide bilanço hazırlanacaktır.

Yukarıdaki bilançolarda ilk dikkati çeken nokta, satın alma işleminden sonra B şirketinin bilançosunda hiçbir değişiklik olmazken; A şirketinin bilançosunda aktifte değişiklik olmasıdır. Zira çeşitli aktifler kalemi 500.000 azalmış ve bağlı ortaklıklar kalemi 500.000 ile bilançonun aktifinde yer almıştır. Diğer bir ifade ile B şirketinin hisseleri A şirketinde satın alma (maliyet değeri) ile yer almıştır. Bu durum daha önce açıklanan konsolidasyon şerefiyesinin doğmasına neden olmaktadır.

Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı - Satın Alınan Şirketin Öz sermayesi

Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 - 400.000 = 100.000


Bu durumda konsolide bilanço aşağıdaki şekilde oluşturulur:




Tabloları Net Görmek İçin Tablonun Üzerine Tıklayınız.

Eliminasyon işlemleri ile ilgili açıklamalar aşağıda yer almaktadır:

1. A şirketinin bilançosunda görülen 500.000 TRL’ lik bağlı ortaklık, konsolide bilançoda yer almamaktadır. Zira bu kalem B şirketinin bilançosunda yer alan sermaye ve dağıtılmayan karların karşılığıdır ve birbirini yok etmektedir. Bu sebeple bu kalemin konsolide bilançoya alınması mükerrer kayıt sorununu doğuracaktır.
2. 100.000 TRL’ lik tutar daha önce açıklanan konsolidasyon şerefiyesidir. Bu sebeple bu değer konsolide bilançonun aktifinde yer almakta ve itfa edilmediği sürece bundan sonraki yıllarda düzenlenecek konsolide bilançolarda da görülmeye devam etmektedir.

1.B. Kısmen Sahiplik Durumu

Bir holding ilişkisinin mutlaka %100 sahiplik oranında olması gerekmemekte; ana şirket yavru şirket veya şirketlerin yönetimine etkide bulunabilecek oranda hissesine sahip olabilmektedir. Bu durum da, %100 sahiplik durumu gibi konsolide bilanço düzenlenmesini zorunlu kılmaktadır.

Örneğin A şirketi B şirketinin, B şirketi de C şirketinin %51' ine sahipken; A şirketi C şirketinin %26’ sına sahip olmakta ve yönetiminde söz sahibi olmaktadır.

Buna benzer durumlarda, konsolide bilanço düzenlenmesinde ortaya azınlık paylarının durumunun bilançoda gösterilmesi sorunu çıkmaktadır. Burada izlenen yol genellikle, yavru şirketin tüm aktif ve pasifinin konsolide bilançoya alınması, fakat azınlık paylarının konsolide bilançonun pasifinde tek bir tutar olarak gösterilmesidir.

Kısmen sahiplik durumunda konsolide bilanço düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.

Örnek: A şirketi B şirketinin %70’ini 500.000 TRL’ ye satın almıştır. İki şirketin satın almadan önceki ve sonraki bilançoları aşağıdaki şekildedir.

Satın alma işleminden önceki bilançolar:




Satın alma işleminden sonraki bilançolar:





Bu verilerle konsolide bilanço hazırlanacaktır.

Burada konsolidasyon şerefiyesinin hesaplanmasında satın alınan şirketin özsermayesi olduğu gibi hesaba katılmayacak; satın alınan orana denk gelen miktar hesaba katılacaktır.

(300.000 + 100.000) x %70 = 280.000

Konsolidasyon Şerefiyesi = Satın Alma Fiyatı - Satın Alınan Şirketin Özsermayesi

Konsolidasyon Şerefiyesi = 500.000 - 280.000 = 220.000

Azınlık Payları = (300.000 + 100.000) x %30 = 120.000



Bu durumda konsolide bilanço aşağıdaki şekilde oluşturulur:




Tabloları Net Görmek İçin Tablonun Üzerine Tıklayınız.

2. Konsolide Gelir Tablosunun Düzenlenmesi

Konsolide gelir tabloları da konsolide bilançolar gibi bir ana şirketin denetimine girmiş çeşitli şirketlerin bir faaliyet dönemi sonunda elde ettikleri sonucu tek bir tabloda toplamaktadır. Bu nedenle konsolide gelir tablosundaki veriler de ortalama bir değer taşımakta; aslında zararda olan bir şirket karlı şirketler arasında karlıymış gibi görünebilmektedir.

Konsolide mali tablolar özellikle holding ortakları için hazırlanmaktadır. Bu durum özellikle konsolide gelir tablolarının görünüşünü diğer mali tablolara göre daha farklı etkilemektedir. Buna göre konsolide gelir tablosunun standart formu iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde grup geliri ve toplam vergi yükü yer almakta ve böylece holding yöneticileri yönetimleri altındaki grubu ne derece başarılı yönettiklerini takip edebilmektedirler. İkinci bölümde ise holding şirket ortaklarının vergiden sonraki karları ile dağıtılmayan karlar hesabına nakilleri ve toplam dağıtılmayan karları yer almaktadır.

Konsolide gelir tablosu düzenlenmesi bir örnek yardımıyla açıklanacaktır.

Örnek: Dönem içinde ana ve bağlı şirket arasında mal ve hizmet alışverişi olmadığı, A şirketinin Y şirketinin %80 hissesine sahip olduğu ve Y şirketinin A şirketi tarafından satın alındığı tarihte Y şirketinin dağıtılmayan karlarının 80.000 TRL olduğu varsayımları altında iki şirkete ait aşağıda verilen gelir tabloları kullanılarak konsolide gelir tablosu oluşturulacaktır.




Tabloları Net Görmek İçin Tablonun Üzerine Tıklayınız.

Konsolide gelir tablosu aşağıdaki şekilde elde edilmektedir:




Tabloları Net Görmek İçin Tablonun Üzerine Tıklayınız.

Konsolide gelir tablosunun düzenlenmesinde yapılan eliminasyon işlemleri aşağıda açıklanmıştır:

1. Yavru şirketin 60.000 TRL’ lik karının %20’si azınlık hissedarlarına ait olduğundan; 12.000 TRL’ lik bu tutar gelir tablosunda holding grubunun gelirini azaltan bir faktördür. Bununla beraber azınlık kar payı 12.000 TRL, konsolide bilançoda pasifte azınlık hissesini de arttırıcı etki yapacağından eliminasyon işlemlerinde konsolide bilançoya geçen kayıtlara da alınmıştır.

2. Ana şirketin yavru şirketten aldığı 32.000 TRL’ lik temettü, ana ve yavru şirketin konsolidasyonu sırasında karşılıklı olarak yok edildiğinden konsolide gelir tablosunda yer almayacaktır.

3. Yavru şirketin dağıttığı toplam temettü 40.000 TRL’ nin 32.000 TRL’ si ana şirkete aitken 8.000 TRL’si azınlık hissedarlarına aittir. Bu son tutar konsolide gelir tablosunda yer almayacaktır. Bu tutar azınlık hisselerine düşen ve bilançoya aktarılan 12.000 TRL’lik vergiden sonraki kar rakamını konsolide bilanço üzerinde azaltacak, böylece farkı oluşturan 4.000 TRL’ lik net kar, azınlık hisselerinin dağıtılmayan karı içinde kalacaktır.

4. A) Yavru şirketinin 90.000 TRL’ lik dönem başı dağıtılmayan karları satın alma tarihinde 80.000 TRL idi ve bunun 64.000 TRL’si ana şirketin 16.000 TRL’si azınlık hissedarlarının idi. Oysa bu döneme gelindiğinde bu kar 10.000 TRL artarak 90.000 TRL’ye ulaşmıştır. Bu sebeple bu marjinal 10.000 TRL’nin 8.000 TRL’si ana şirketindir. Böylece azınlık hissedarlarının dağıtılmayan kar içindeki payı 18.000 TRL' ye ulaşmıştır. Bu tutar konsolide gelir tablosunda değil, konsolide bilançoda yer almalıdır.

B) Ana şirketin 90.000 TRL' lik dağıtılmayan karının 80.000 TRL' si satın alma tarihinden gelmekte olup 64.000 TRL' si ana şirkete aittir ve satın alma sırasında düzenlenen konsolide bilançoda şerefiye hesabında dikkate alınmaktadır.