Borsa Temel Analizde Yabancı Ülkelerdeki Yavru Şirketlerin Konsolide Mali Tablolarda Yer Alması

Yabancı Ülkelerdeki Yavru Şirketlerin Konsolide Mali Tablolarda Yer Alması

Konsolide mali tabloların hazırlanmasında karşılaşılan önemli sorunlardan biri, işletmelerin yabancı ülkelerdeki şirketlerin sermayesine katılmaları ve holding ilişkileri kurmalarıyla ortaya çıkan para birimi farklılığıdır. Daha açık ifade edilecek olursa bu sorun, yabancı ülkedeki yavru şirketin, bulunduğu ülke para birimi ile düzenlenmiş finansal rapor ve tablolarının, ana şirket konsolide tabloları hazırlanırken ana şirketin bulunduğu ülke para birimi ile ifade edilme zorunluluğudur.

Bu sebeple böyle durumlarda, bazı değerleme ölçüleri kullanılarak yabancı para üzerinden düzenlenen finansal tablolar, ülke para birimine çevrilmekte ve ardından da konsolide mali tablo oluşturulmaktadır. Çevirme işleminde kullanılacak değerleme ölçüsü, ülke parasının yabancı paralar karşısındaki değerini veren döviz kurudur. Ancak bu noktada karşılaşılan önemli bir sorun Hangi döviz kuru (dönem sonu kuru mu, ortalama yıllık kur mu, alış kuru mu, satış kuru mu, Merkez Bankası kuru mu, serbest piyasa kuru mu) kullanılacak? sorusudur.

Yabancı ülkelerde yavru şirketlerin bulunması durumunda söz konusu olabilecek bir diğer sorun da; yavru şirketin bulunduğu ülkedeki muhasebe standartlarının ana şirketin bulunduğu ülke standartlarına uymamasıdır. Bu durumda öncelikle yavru şirketin standartlarının ana şirket standartlarına uydurulması ve finansal tabloların buna göre düzenlenmesi gerekmektedir. Zira muhasebe standartlarındaki farklılık giderilmediği taktirde, hangi kur kullanılırsa kullanılsın, ortaya çıkacak konsolide mali tablolar pek anlamlı olmayacaktır.

Mali tabloların çevirisinde kullanılan yöntemlerin başlıcaları aşağıda sıralanmış ve çalışmanın bu bölümünde ayrıntılı olarak incelenmiştir:

# Dönem Sonu Kuru (Cari Kur)Yöntemi
# Cari-Cari Olmayan Yöntem
# Parasal-Parasal Olmayan Yöntem
# Geleneksel (Temporal) Yöntem


Dönem Sonu Kuru Yöntemi

Bu yöntemde yabancı para ile ifade edilen değerlerin yerli paraya çevrilmesinde aşağıdaki esaslara uyulmaktadır:

Aktifte varlıklar, pasifte ise yabancı kaynaklar dönem sonu kuru ile çevrilmektedir.

Gelir tablosu kalemleri bu kalemlerin doğuşu anındaki kurla; bu kur veya tarih belirlenemiyorsa dönemin ağırlıklı ortalama kuru ile veya dönem sonu kuru ile çevrilmektedir.

Dönem karı, gelir tablosu kalemlerinin düzeltilmiş sonucu olarak çevrilmektedir.

Birikmiş geçmiş dönem karları tarihi kurla çevrilmektedir.

Temettüler dağıtım anındaki kurla çevrilmektedir.

Nominal sermaye tarihi kurla çevrilmektedir.

Çevirme işleminde efektif değil, döviz kurları esas alınmalıdır. Bununla beraber uygulamada T.C. Merkez Bankası’ nın tespit ettiği kurlar ile serbest veya ticari banka kurları arasında büyük farklılıkların olması durumunda; ihtiyatlılık ilkesi dikkate alınarak seçim yapılması gerekmektedir.

Stokların değerlenmesinde yavru şirketin Piyasa veya maliyet değerinden hangisi küçükse ilkesine uyularak hareket edilmişse, stokların pazar ve maliyet değerinin ayrı ayrı yerli paraya çevrilmesi ve ondan sonra küçük olan değerin konsolide bilançoya alınması gerekmektedir.

Yabancı para ile düzenlenen finansal tabloların yerel paraya çevrilmesinde ortaya çevirme farkları veya çevirme kar/zararları çıkması kaçınılmazdır. Bu farklılığa çevirmede kullanılan yöntem değil; zaman içinde kurlarda meydana gelen değişiklikler neden olmaktadır. Genel bir uygulama olarak çevirmeden doğan bu kur farklılıkları konsolide mali tablolarda yedekler arasında bir düzeltme kalemi olarak yer almaktadır. Aksine bir davranış konsolide mali tabloların faaliyet sonuçlarını bozabilmektedir. Zira bu farklar faaliyetle ilgili olmayıp nakit akışı sağlamamakta, sadece bir düzeltme işlemi yüzünden ortaya çıkmaktadırlar.


Cari-Cari Olmayan Yöntem

Bu yöntemde, bilançodaki kalemler cari-cari olmayan ayırımına tabi tutulmakta; cari kalemler bilanço günündeki cari kurla değerlenirken, cari olmayan kalemler tarihi kurla değerlenmektedir.

Bu yöntemin aleyhinde olanların üzerinde durduğu nokta; yöntemin, stoklar ve uzun vadeli borçların değerlendirilmesinde başarısız olduğudur.


Parasal-Parasal Olmayan Yöntem

Cari-cari olmayan yönteminde olduğu gibi burada da bilanço kalemleri bir ayırıma tabi tutulmaktadır. Ancak bu ayırım cari-cari olmayan yerine, parasal-parasal olmayan ayırımıdır. Parasal kalemler cari kurla çevrilirken; parasal olmayan kalemler tarihi kurla değerlendirilirmektedir.


Geleneksel Yöntem

Bu yöntemde, konsolide hesapların, yabancı şirketin işlemlerini sanki ana şirketçe yapılmış gibi yansıtması istenmektedir. Geleneksel yöntemde, cari değerle kaydedilmiş parasal olmayan kalemler cari kurla çevrilmekte; bu özellik bu yöntemin parasal-parasal olmayan yönteminden farklı olduğu noktayı oluşturmaktadır.

Aşağıdaki özet tablolarda, her bir yöntemin esas alınmasında bilanço ve gelir tablolarının çevirisinde kullanılacak kurlar görülmektedir:

Bilanço Kalemlerinin Çevirisinde Uygulanacak Kurlar



Tabloları Net Görmek İçin Tablonun Üzerine Tıklayınız.

Gelir Tablosu Kalemlerinin Çevirisinde Uygulanacak Kurlar



Tabloları Net Görmek İçin Tablonun Üzerine Tıklayınız.