Borsa Temel Analizde Yatay Analiz (Karşılaştırmalı Analiz)
Tanım
Yatay analiz, farklı tarihlerde düzenlenmiş mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişikliklerin incelenmesi ve değerlendirimesidir. Yani bu analiz, yeni açıklanmış mali tablolarda yer alan kalemlerin geçmişteki aynı dönemdeki mali tablo kalemlerine bölünmesi ile elde edilen oranlar yardımı ile yapılır.
İnceleme
Yatay analiz, farklı tarihlerdeki mali tabloların karşılaştırması olduğundan dinamik bir analizdir. Yatay analizde, belirli bir tarihte düzenlenmiş tablolarda yer alan kalemlerin zaman içerisinde göstermiş olduğu artış veya azalışlar incelenmektedir.
Yatay analizin en büyük üstünlüğü, incelenen işletmenin gelişme yönü hakkında bir görüş vermesidir. Ayrıca yatay analiz, işletmenin gelecekteki gelişimi hakkında tahminler yapabilmek için faydalıdır. Beklenmedik olaylar dışında, işletmenin geçmişteki eğilimine uygun bir şekilde gelişme göstereceği beklenebilir.
Yatay analiz yapılırken analistin, işlemlerin daima gerçekleştiği tarihlerde muhasebeleştirildiklerini ve bu nedenle mali tablolarda yer alan kalemlerin çok farklı fiyat düzeylerini yansıtabileceğini dikkate alması gerekir. Mali tablolardaki bazı kalemler (nakit vb.), para değerindeki değişiklikleri yakından izleyebilmelerine rağmen, bazı kalemler (maddi duran varlıklar) işletme tarafından elde edildikleri tarihteki maliyet bedelleri ile tablolarda gösterilirler. Ayrıca bazı kalemlerdeki artış veya azalışlar reel olmaktan ziyade, fiyat düzeyinin değişmesinden kaynaklanabilir. Bu nedenle mali tablolar yatay olarak incelenirken, mali tablolar enflasyondan arındırılıp veya dolar bazında ifade edilip analiz yapılabilir.
Karşılaştırmalı mali tablo analizinde, değişiklikler salt ve yüzdesel olarak ifade edildikten sonra, önemli değişme gösteren kalemlerin, daha derinliğine incelenmesi gerekmektedir. Analiz yapmak, yalnız mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişiklikleri saptamak değil, bu değişikliklerin nedenlerini araştırmak ve gelişmelerin işletme açısından olumlu veya olumsuz yönde olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Dolayısıyla işletmenin farklı tarihlerdeki iktisadi varlıklar, borçlar ve öz kaynaklarındaki değişiklikler gözlemlenmiş olacaktır. Bilanço kalemlerinin zaman içerisinde göstermiş olduğu değişiklikler, belli bir tarihte bilanço kalemleri arasındaki ilişkiden daha anlamlı olabilir.
Yatay analizde öncelikle bakılması gereken kalemler;
• Hazır değerlerdeki değişim, menkul kıymetlerdeki değişim,
• Stoklardaki değişim,
• Alacaklardaki değişim,
• Dönen varlıklardaki değişim,
• İştiraklerdeki değişim,
• Maddi duran varlıklardaki değişim,
• Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklardaki değişim,
• Özkaynaklardaki değişim,
• Satışlar,
• Alacaklar ve stoklardaki artışların karşılaştırılması olabilir.
Bu değişimlerin yanısıra, gelir-gider tablosundaki tüm kalemlerin incelenmesi gerekmektedir.
Yorum
Görüldüğü gibi yatay analiz şirketin gelişme yönü hakkında bilgi vermektedir. Bu da bize geleceğe yönelik tahminler yapmamıza yardımcı olmaktadır.
Tanım
Yatay analiz, farklı tarihlerde düzenlenmiş mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişikliklerin incelenmesi ve değerlendirimesidir. Yani bu analiz, yeni açıklanmış mali tablolarda yer alan kalemlerin geçmişteki aynı dönemdeki mali tablo kalemlerine bölünmesi ile elde edilen oranlar yardımı ile yapılır.
İnceleme
Yatay analiz, farklı tarihlerdeki mali tabloların karşılaştırması olduğundan dinamik bir analizdir. Yatay analizde, belirli bir tarihte düzenlenmiş tablolarda yer alan kalemlerin zaman içerisinde göstermiş olduğu artış veya azalışlar incelenmektedir.
Yatay analizin en büyük üstünlüğü, incelenen işletmenin gelişme yönü hakkında bir görüş vermesidir. Ayrıca yatay analiz, işletmenin gelecekteki gelişimi hakkında tahminler yapabilmek için faydalıdır. Beklenmedik olaylar dışında, işletmenin geçmişteki eğilimine uygun bir şekilde gelişme göstereceği beklenebilir.
Yatay analiz yapılırken analistin, işlemlerin daima gerçekleştiği tarihlerde muhasebeleştirildiklerini ve bu nedenle mali tablolarda yer alan kalemlerin çok farklı fiyat düzeylerini yansıtabileceğini dikkate alması gerekir. Mali tablolardaki bazı kalemler (nakit vb.), para değerindeki değişiklikleri yakından izleyebilmelerine rağmen, bazı kalemler (maddi duran varlıklar) işletme tarafından elde edildikleri tarihteki maliyet bedelleri ile tablolarda gösterilirler. Ayrıca bazı kalemlerdeki artış veya azalışlar reel olmaktan ziyade, fiyat düzeyinin değişmesinden kaynaklanabilir. Bu nedenle mali tablolar yatay olarak incelenirken, mali tablolar enflasyondan arındırılıp veya dolar bazında ifade edilip analiz yapılabilir.
Karşılaştırmalı mali tablo analizinde, değişiklikler salt ve yüzdesel olarak ifade edildikten sonra, önemli değişme gösteren kalemlerin, daha derinliğine incelenmesi gerekmektedir. Analiz yapmak, yalnız mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişiklikleri saptamak değil, bu değişikliklerin nedenlerini araştırmak ve gelişmelerin işletme açısından olumlu veya olumsuz yönde olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Dolayısıyla işletmenin farklı tarihlerdeki iktisadi varlıklar, borçlar ve öz kaynaklarındaki değişiklikler gözlemlenmiş olacaktır. Bilanço kalemlerinin zaman içerisinde göstermiş olduğu değişiklikler, belli bir tarihte bilanço kalemleri arasındaki ilişkiden daha anlamlı olabilir.
Yatay analizde öncelikle bakılması gereken kalemler;
• Hazır değerlerdeki değişim, menkul kıymetlerdeki değişim,
• Stoklardaki değişim,
• Alacaklardaki değişim,
• Dönen varlıklardaki değişim,
• İştiraklerdeki değişim,
• Maddi duran varlıklardaki değişim,
• Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklardaki değişim,
• Özkaynaklardaki değişim,
• Satışlar,
• Alacaklar ve stoklardaki artışların karşılaştırılması olabilir.
Bu değişimlerin yanısıra, gelir-gider tablosundaki tüm kalemlerin incelenmesi gerekmektedir.
Yorum
Görüldüğü gibi yatay analiz şirketin gelişme yönü hakkında bilgi vermektedir. Bu da bize geleceğe yönelik tahminler yapmamıza yardımcı olmaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder