Bankaların Diğer Önemli Özellikleri Nelerdir

Bankaların Diğer Önemli Özellikleri Nelerdir?

• Bankaların diğer anonim ortaklıklardan ayrılan bir takım özellikleri daha vardır. Aşağıda bunlara değinilecektir.
• Mevduat Kabulü ve Bankacılık İşlemleri Konusunda Banka İşletmeleri Özel Bir İmtiyaza Sahiptirler.
• Bankalar Kanunu ve özel kanunlarına göre yetkili olanlar dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi meslek edinerek mevduat kabul edemez ve bankacılık işlemleri yapamaz. Sadece kendi çalışanlarına ait olmak üzere sağlık, sosyal yardım ve tasarruf sağlamak amacıyla kurulan sandıkların sadece kendi üyelerine bu amaçlar için topladıkları paralar ve SPK hükümlerine göre borçlanmak amacıyla ihraç edilen sermaye piyasası araçları, "mevduat" ve "bankacılık işlemleri" sayılmaz.

Yedek Akçe Ayırma Konusundaki Özellikleri

• Diğer anonim ortaklıklara nazaran banka işletmeleri daha fazla yedek akçe ayırmak ve yasal yedek akçelerini TCMB 'deki devlet tahvili hesabına yatırmak zorundadırlar.
• Banka işletmeleri, TTK'nın ve ana sözleşmelerinin ayrılmasını zorunlu kıldığı yedek akçelerden başka, verdikleri kredilerle ilgili özel ve genel kredi karşılıkları ayırmakla da yükümlüdürler.
• Bankalarca, 3182 sayılı BnkK. 'nun 32. Maddesinin 1 numaralı fıkrası hükmü gereğince bu güne dek ayrılmış bulunan "Muhtemel Zararlar Karşılığı" hesabındaki bakiyeler "İhtiyari Yedek Akçeler" hesabına aktarılır.
• TTK'ya göre ayrılan karşılıkların, bankaların yıllık bilançolarının genel kurul tarafından onaylanmasını izleyen 15 gün içinde TCMB nezdinde Hazine adına açılacak "Kanuni yedek Akçeler Karşılığı Devlet Tahvili Hesabı"na yatırılması zorunludur.
• Bankalar, Genelde Kendi Mensuplarına Kredi Veremezler.
• Bankalar, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile genel müdür ve yardımcılarına, kredi açmaya yetkili diğer mensuplarına, bunların eş ve velayet altındaki çocuklarına ve bunların ayrı ayrı veya birlikte sermayelerinin %25 ve daha fazlasına sahip oldukları ortaklıklara, diğer banka mensuplarına ve bunların eş ve velayet akındaki çocuklarına, banka mensuplarının kurduğu veya banka mensupları için kurulan, sandık dernek, sendika veya vakıflara her ne şekilde olursa olsun kredi veremezler, kefaletlerini kabul edemezler, tahvil veya benzeri menkul kıymetlerini satın alamazlar.
• Banka mensuplarına aylık net ücretleri toplamının 5 katını aşmamak üzere verilecek krediler ve bu krediler için kabul edilecek kefaletlerde bu sınırlama söz konusu değildir.
• Bankalar, Topladıkları Mevduat İçin Karşılık Ayırmak Zorundadırlar.
• Özel önlemler alınmazsa bankalar istedikleri kadar kaydi para yaratarak mali sistemi etkileyebilirler. Bu sebeple bankaların, topladıkları mevduatın tamamını kullanmaları yasal düzenlemelerle engellenmektedir.
• Bankaların topladıkları mevduatları kredi olarak kullandırabilmeleri için bu mevduatların bir kısmını karşılık olarak ayırmaları zorunluluğu getirilmiştir. Uygulamada bu karşılığa verilen isim "mevduat munzam karşılıklarıdır." Böylece; karşılık bulundurma zorunluluğu, bankaların mevduat yaratma özgürlüklerinin etkin bir şekilde sınırlandırılmasını sağlar. Uygulamada bankalar ayırdıkları karşılıkları kendi kasalarında tutamazlar. Belirlenen süre içinde TCMB'na yatırmak zorundadırlar.
• Bankalar, Günlük Talepleri Karşılamak Üzere Belirli Tutarda Nakit Bulundurmak Zorundadırlar.
• Bankaların, ayrıca müşterilerinin taleplerini karşılamak üzere belirlenen oranda kullanıma hazır likit değer bulundurma zorunluluğu da vardır. (Umumi Disponibilite)

Bankaların Topladıkları Tasarruf Mevduatını Korumak Amacıyla "Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu" Kurulmuştur.

 

Bankacılıkta güven ve istikrarı korumak, bankaların mali bünyelerini güçlendirmek, gerektiğinde yeniden yapılandırmak ve bankalardaki tasarruf mevduatını sigorta ettirmek amacıyla tüzel kişiliğe sahip olan "TMSF" kurulmuştur. TMSF BDDK'na bağlıdır.

 

Bankalardaki tasarruf mevduatı kamu tüzel kişiliğine haiz TMSF tarafından sigorta edilir. TMSF BnkK. Md. 14 gereğince, hisseleri ve/veya yönetim ve denetimi kendisine intikal eden bankaların mali bünyelerinin güçlendirilmesi, yeniden yapılandırılması ve üçüncü kişilere devri ve bu Kanun ile kendisine verilen diğer görevleri de yapmakla görevli ve yetkilidir.

 

Bankaların Fon Toplama Açısından Ülke Ekonomisine Katkıları Çok Fazladır.

 

Bankalar, küçük tasarrufları bir araya getirerek ülke kalkınması için gerekli olan yatırımların yapılmasına, kıt olan fonların daha uygun yer ve zamanda kullanılmasına katkıda bulunurlar.

 

Küçük tasarrufları bir araya getirerek kullanıma hazır fon birikimini sağlamak, günümüzde bankaların önemli işlevlerinden birini oluşturmaktadır. Örneğin, her birinin 500.000.000 TL tasarrufu olan 10.000 kişinin var olduğunu düşünürsek, bunların tek başına bu tasarrufları ile önemli bir yatırım yapmaları mümkün olamaz. Bu kişiler tasarruflarını bankaya yatırırlarsa bankada 50 Trilyon birikmiş olur.

 

Mevduat munzam karşılığı, ve disponibilite oranı düşüldükten sonra kalan tutar ile önemli yatırımların yapılması mümkün olabilir. Tasarruf sahiplerinin tasarruflarını a) nı anda çekmeleri, genelde, söz konusu olmaz ve fonların kullanım süreci uzamış olur. Diğer taraftan, biriken bu fonların birikimin yapıldığı yerden farklı yerlerde bulunan kalkınmada öncelikli yörelerde kullanmak da mümkün olabilir.

 

4389 Sayılı Bankalar Kanunu'nun Bankaların Özellikleri İle İlgili Getirdiği Yenilikler Nelerdir?

 

4389 sayılı BnkK.'nda yapılan yeni düzenlemeler aşağıda özet halinde verilmeye çalışılmıştır.

 

l. BnkK.'nda yapılan en önemli değişiklik, bankaların denetim sistemleri ile ilgili olarak yapılan değişikliklerdir:

 

• İdari ve mali özerkliğe sahip, siyasi otoriteden bağımsız, yeni bir BDDK kurulması öngörülmüştür. Kurul Başkan ve ikinci Başkan dahil 7 üyeden oluşacak olup, ilgili bakanın önerisi ile Bakanlar Kurulu'nca atanacaktır. Üyelerin maliye-finans alanında en az (1) yıl deneyimli, üst düzey yöneticilik yapmış veya ilgili alanlarda en az 10 yıl öğretim üyeliği yapmış olmaları gerekir.
• Bankalar Yeminli Murakıpları Kurulu ile Hazine Müsteşarlığı ve TCMB'nm banka gözetim ve denetim yetkileri Kuruma devredilecektir. Ancak, Kurum, talepleri halinde veya gerektiğinde Hazine Müsteşarlığı, DPI" Müsteşarlığı ile TCMB'na para. kredi ve bankacılık politikalarının yürütülmesi ile ilgili konularda mütalaa ve bilgi verecektir.
• Kurumun giderleri Kurul kararıyla yürürlüğe girecek bütçeden, bütçenin gelirleri ise bankaların ödeyeceği (azami aktif toplamlarının on binde üçü oranındaki) giderlere katılma payından karşılanacaktır.
• Bankaların kuruluşuna izin verilmesi veya banka kuruluş izninin iptal edilmesi yetkisi Kurulun en az 5 üyesinin olumlu oyu ile alınacak karara istinaden Bakanlar Kurulu'nun yetkisinde kalmaktadır.
• Kurum, yabancı ülkelerin denetime yetkili mercileri ile bankacılıkla ilgili her türlü işbirliği ve bilgi alışverişinde bulunabilecektir.

 

2. Banka kuruluşunda aranan şartlar ağırlaştırılmıştır:

 

Banka kurucuları, banka sahibi olmanın gerektirdiği mali güç ve itibara sahip olacaklardır.

 

Kuruluşta aranan ödenmiş sermayenin her türlü muvaazadan ari 20 Trilyon TL'den az olmaması öngörülmüş ve kurulca belirlenecek diğer sermaye benzeri kaynakların da öz kaynak sayılmasına olanak sağlanmıştır.

 

• Ödenmiş sermayenin %10'u oranında TMSF'na sisteme giriş payı yatırılması şartı getirilmiştir.
• Genel müdür ve yardımcılarının, atanmasından önce Kurumdan izin alınması, yemin etme ve mal beyanında bulunma zorunluluğu bulunmaktadır.
• Bankaların uygun bir iç denetim ve yönetim sistemine sahip olmaları şartı getirilmiştir.
• Bankaların açacakları her şube için, kuruluşta aranan asgari sermaye tutarının yüzde biri oranında öz kaynak bulundurmaları öngörülmüştür.
• AB direktifine paralel büyük kredi tanımı getirilerek büyük krediler öz kaynakların 8 katı ile sınırlandırılmıştır.
• Bankaların yurt dışında ortaklık kurmaları veya kurulmuş ortaklıklara katılmaları Kurul'un iznine tabi tutulmuştur.
• Mali bünyesi zayıflayan bankalara ilişkin olarak alınacak tedbirler daha detaylı ve kapsamlı düzenlenmiştir
• Banka kaynaklarının ortaklar tarafından istismar edilmesini önleyecek tedbirlere yer verilmiş ve bu durumu tespit edilen ortakların ortaklık haklarının sınırlandırılmasına ve gerekli şartların mevcudiyeti halinde hisselerinin TMSF'na devredilmesine ve bu ortaklarla kanuna aykırı eylemleri ile bankanın iflasına neden olan banka yöneticilerinin şahsi iflaslarının istenebilmesine imkan sağlanmıştır.
• TMSF’nin kaynaklarının yetersiz kalması halinde Fon'a TCMB'nca verilecek avansın vade, tutar, geri ödeme şekil şartları ile faiz oranı ve diğer hususlar Kurulun görüşü alınarak TCMB'nca belirlenecektir.
• Mevduat kabul ve bankacılık işlemleri yapma yetkisi kaldırılmış olan bir bankanın tasfiye sürecinin hızlandırılması sağlanmıştır.
• Bankaların şöhretine ya da servetine zarar verebilecek bir hususa kasten sebep olma ya da bu yolda asılsız haber yayılmasında kullanılabilecek araçlara internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ilave edilmiş ve ayrıca isimleri belirtilmese dahi bankaların güvenilirliği konusunda kamuoyunda tereddüde yol açarak bankaların mali bünyelerinin olumsuz etkilenmelerine neden olabilecek nitelikte asılsız haberleri Kanunda belirtilen araçlarla yayınlananlara ağır para cezası verilmesi hükme bağlanmıştır.
• Bazı suçlar için ekonomik suça ekonomik ceza prensibiyle idari para cezası getirilmiştir. Bazı adli, suç ve cezalarda ceza hadleri yükseltilmiştir.