Dikey Yüzdelerin Bilanço Açısından Yorumlanması

Dikey Yüzdelerin Bilanço Açısından Yorumlanması

1. Bilanço kalemlerinin, grup ve genel toplama oranları açısından bilançodaki yerleri ele alınarak, grubun özelliği, kompozisyonu ve işletmenin türüne göre yeterli olup olmadığı araştırılır.
2. Bir grup tek başına işletmenin mali durumunu yansıtamayacağından, bütün grupların birlikte incelenmesi gerekir. Bunun için dikey yüzdelerle gösterilmiş bilanço, a) varlık dağılımı, b) kaynak dağılımı ve c) varlık-kaynak ilişkisi açısından incelenir.
3. Ticaret işletmelerinde aktifte dönen varlıklar toplamının dikey yüzdesinin duran v. dikey yüzdesinden büyük olması beklenirken; üretim işletmelerinde tersi normal karşılanır. Grup büyüklükleri bu ideal duruma uygun olsa bile, bir grubun gereğinden az ya da fazla olmasının işletme faaliyetlerinde ve karlılığında istenmeyen sonuçlar doğurabileceği dikkate alınmalıdır.
4. Dönen ve duran v. oluşturan kalemlerin dikey yüzde olarak grup toplamı içindeki ağırlıklarına bakılarak, dönen varlıkların satış, borç ödeme ve üretime gönderme bakımından; duran varlıkların ise işletmenin üretim veya ticaret işletmesi olmasına göre gerekli unsurları içerip içermediği incelenir. Bu incelemede kalemlerin atıl veya yetersiz oluşunun işletmeyi iş hacmi ve karlılık açısından zayıflatacağı göz önünde bulundurulur.
5. Bilançonun pasifini oluşturan kvyk, uvyk ve özkaynakların pasif toplamına oranları ele alınır. Bu oranların büyüklük açısından özkaynaklar, uvyk ve kvyk biçiminde olması arzulanan durumdur. Ayrıca kvyk ve uvyk dikey yüzde toplamının, özkaynak grubunun dikey yüzdesini aşmaması istenir.
6. Kaynak dağılımının incelenmesinde ayrıca, her bir kalemin içinde bulunduğu grup içindeki ağırlığına bakılır. Burada özellikle devamlı ve maliyetsiz bir finansman kaynağı olarak özkaynaklarda, karın işletmede bırakılmasından doğan otofinansman kaynakları ve dönem net karının payının yüksek olması olumlu karşılanır. Bu işletmenin yabancı kaynağa ihtiyacını azaltacağı gibi, ortakların ellerindeki hisse senetlerinin değerini de artıracaktır.
7. Varlık-kaynak ilişkisinin incelenmesinde, ilk olarak dönen v.-kvyk dikey yüzdeleri karşılaştırılır ve dön.v. dikey yüzdesinin kvyk dikey yüzdesinden büyük olması arzulanır. Bu durumda hem işletmenin net işl.ser. var hem de borç ödeme gücü iyi demektir.
8. İkinci olarak, duran v.-özkaynak ilişkisine bakılır ve özkaynak yüzdesi ve uvyk yüzdesi toplamının duran v. yüzdesinden büyük olması arzulanır. Aksi takdirde, duran v.’ın kvyk da finanse edildiği ve net işetme sermayesi noksanı ve kv borç ödeme güçlüğü ortaya çıkar.
9. Üçüncü olarak, kvyk kalemlerinin pasif toplamına, dönen v. kalemlerinin aktif toplamına olan dikey yüzdeleri karşılaştırılır. Eğer dön.v.’ın likit yapısı nakitle ödenecek borçları, stoklar ise mal şeklinde ödenecek borçları karşılayabiliyorsa, o dön.v. kv borç ödeme gücü bakımından iyi sayılır.